Udruženje Oaza više od 20 godina radi na stvaranju boljeg, ravnopravnijeg i kvalitetnijeg okruženja za decu sa smetnjama u razvoju i njihove porodice. Zahvaljujući njihovoj borbi dosta stvari se promenilo i poboljšalo, ali na mnogo toga još treba raditi.

Više o radu, misiji i aktivnostima udruženja otkrila nam je Rasema Hekalo, jedna od osnivačica udruženja, koja je nedavno dobila i nagradu za filantropiju Iskra, koju dodeljuje Fond za aktivno građanstvo.

Kako je nastalo Udruženje Oaza? Sa kojom idejom je sve počelo, kako se razvijala vaša misija?

Rasema: Udruženje roditelja djece i mladih sa smetnjama u razvoju OAZA Bijelo Polje osnovano je 2000, uz podršku Save the children, britanske humanitarne organizacije, a registrovani smo 2002. kao NVO. Od 2012. koristimo i skraćeni naziv Udruženje roditelja OAZA. Na početku nas je bilo pet roditelja, majki koje su bile spremne da javno govore o smetnjama svog djeteta i da se organizovano bavimo na poboljšanje kvaliteta života naše djece i porodica, a sada je broj  članova udruženja 56 djece i mladih sa smetnjama, osoba sa invaliditetom, a i toliko roditelja. Napominjem da su naši korisnici djeca i mladi sa intelektualnim, kombinovanim i teškim smetnjama, osobe sa ovim tipovima invaliditeta pa je njihovo zbrinjavanje samim tim i sprcifičnije i zahtjevnije.

Od osnivanja udruženja radili smo istrajno na poboljšanju kvaliteta života naše djece, lobirali lokalnu zajednicu za podršku i dobijanje prostora, što smo i ostvarili i već 2002, otvorili Biblioteku igračaka, projekat Save the children. Nakon ovog projekta imali smo ideje i za druge servise pa smo inicicirali i partnerski radili na projektu otvaranja prvog dnevnog centra za djecu i mlade sa smetnjama u razvoju,partnerstvo Unicef-a, lokalne zajednice i Ministarstva rada i socijalnog staranja. Prvi dnevni centar otvoren je 2004. u Bijelom Polju na inicijativu i aktivan rad našeg udruženja. U skladu sa potrebama djece sa smetnjama u razvoju razvijali smo i  servise podrške za djecu u obrazovnom sistemu - Asistent u nastavi, koji smo pilotirali od 2009. kroz projekte i Programe Javnih radova ZZZ CG. Kako smo ovaj servis radili uz saglasnost Ministarstva obrazovanja i nakon pilotiranja  od 2015. ministarstvo je prihvatilo  ovaj servis. Uporedo za ovim vidom podrške razvijali smo i socijalni servis Personalni asistent, podrška u kući, takođe putem projekata i Javnih radova ZZZ CG a i kroz projekte po konkursima na lokalnom i nacionalnom nivou... Ovaj servis namijenjen je djeci i mladima sa umjerenim i težim smetnjama. Udruženje je putem projekta obezbijedilo i kombi vozilo za besplatan prevoz naših korisnika od kuće do udruženja, što je dodatno olakšalo  naš rad.

Od 2012. razvijamo  servis organizovanog, besplatnog prevoza naših korisnika od kuće do udruženja kako bi olakšali roditeljima dolazak. Volonterski servis započeli smo kroz saradnju sa Faktom iz Podgorice, edukacijom i podrškom projektima za razvijanje ovog servisa, a podršku za volonterski servis imali smo i od UNICEF-a.Sa sigurnošću možemo reći da je upravo ovaj servis uticao snažno na povećanje  socijalne inkluzije naše djece, jer su volonteri rado dolazili na druženja, svoja iskustva prenosili porodici i drugarima i razbijali predrasude.

Naše udruženje je jedno od pet članova osnivača   NARDOSA-a (Nacionalna asoscijacija roditelja djece i omladine sa smetnjama) koju čine pet udruženja roditelja tako da djelujemo i na nacionalnom nivou. Takođe smo i jedni od osnivača Saveza na lokalnom nivou koji broji 7 organizacija osoba sa invaliditetom uključujući I naše udruženje sa kojim lobiramo kod lokalne samouprave. Od Opštine smo dobili prostor za rad i finansijska sredstva na mjesećnom nivou od 250 eura za administrativne troškove.

Glavni cilj udruženja je doprinos uključivanju djece i mladih sa smetnjama u razvoju,osoba sa invaliditetom u aktivni život zajednice razvijanjem servisa podrške iz oblasti: socijalne zaštite, obrazovanja i zapošljavanja i dr.

Naša vizija: Crna Gora je humano  društvo u kome je ostvarena socijalna inkluzija.

Najznačajniji projekti i aktivnosti NVO OAZE:

  • Obezbjeđiavanje prostora za rad udruženja 100m2 irenoviranje istog - donator Opština Bijelo Polje,
  • Otvaranje Biblioteke igračaka - donator Save the children,
  • Iniciranje i otvaranje prvog dnevnog centra u Crnoj Gori u Bijelom Polje, partnerski projekat sa Opštinom Bijelo Polje, MRSS, UNICEF i naše udruženje,
  • Način saopštavanja roditeljima o smetnjama djeteta – Vlada Crne Gore, komisija za raspodjelu sredstava,
  • Projekat pilotiranja servisa asistencije u nastavi - donator ZZZ CG Program Javnih radova,
  • Projekat pilotiranja servisa Personalni asistent - donator ZZZ CG Program Javnih radova,
  • Organizovani prevoz korisnika - Vlada Crne Gore, komisija za raspodjelu sredstava od igara na sreću,
  • Razvijanje volonterskog servisa, donator Fakt, Unicef,
  • Organizovanje radno - okupacionih radionica - tkačkih za mlade sa intelektualnim smetnjama, osobe sa invaliditetom – donator - Fakt Podgorica
  • Organizovanje radno - okupacionih radionica – valjanja vune - za mlade sa intelektualnim smetnjama, osobe sa invaliditetom - donator Fakt Podgorica,
  • Učestvovanje na sajmovima i prodajnim izložbama sa radovima naših korisnika,
  • Organizovanje priredbi sa učešćem naših korisnika i volontera,
  • Organizovanje ljetovanja za korisnike i roditelje,
  • Podjela pomoći članova kad obezbijedimo od humanitarnih organizacija, paketi hrane i higijene,
  • Podjela novogodišnjih poklona i sl.

Koja je bila Vaša lična motivacija za rad u neprofitnom sektoru?

Rasema: Motivaciju za rad u neprofitnom sektoru dobila sam ja i još par roditelja iz Bijelog Polja, na inicijativu Save the children-a, koji su tražili roditelje djece sa smetnjama u razvoju koji bi se aktivirali da unaprijede položaj kako svoje djece tako i ostale i njihovih porodica. Od njih smo dobili i edukaciju za rad u nvo sektoru, seminare za pisanje projekata, a posebno psihosocijalnu podršku psihoterapeuta koji nas je osnažio da se lakšem nosimo sa problemom djeteta i da se borimo za promjenu svijesti cjelokupne zajednice. Od početka mog uključivanja u ove aktivnosti u meni se javila želja da radim u udruženju i godinama sam se edukovala kako bi zastupala prava naše djece jer mnogi od njih ne mogu ni da iskažu svoje potrebe.

Rad u udruženju mi je puno značio jer sam u tome pronašla sebe, pokreće me ljubav prema svoj djeci sa smetnjama i motivacija da poboljmo položej naših korisnika.

Kako se finansira Udruženje Oaza? Sa kojim različitim tipovima donatora sarađujete i na koji način?  Na koje sve načine oni koji to žele mogu podržati rad organizacije?

Rasema: Finansiranje udruženja je uglavnom kroz projekte kao i donacije. Apliciramo na lokalnom i nacionalnom konkursu, Opština Bijelo Polje i Ministartva, kao i na konkursima koje raspisuju fondacije iz Crne Gore. Nismo aplicirali za projekte Evropske unije. Udruženje povremeno pokreće i akcije prikupljanja finansijskih sredstava kroz izložbe i zahtjeve poslovnom sektoru i pojedincima za podršku. Nedavno smo imali jednu takvu akciju kako bi obezbijedili sredstva za rad jer smo u nezavidnom položaju zbog nedostatke podrške našim projektima u poslednje tri godine.

Na koje aktivnosti ste trenutno najviše fokusirani? Koji su najvažniji planovi i ciljevi koje planirate da realizujete u budućnosti?

Rasema: Trenutno se fokusiramo na organizovanje poludnevnog boravka za 10 korisnika mladih sa smetnjama, osoba sa invaliditetom u kojem radimo na razvijanju njihovih radnih sposobnosti kako bi ih pripremili za zaposlenje. Imamo mlade koji su završili srednje škole po inkluzivnom obrazovanju ali zbog sprcifičnosti smetnji nisu konkurentni na tržištu rada. U poludnevnom boravku organizujemo i muzičke, likovne i sportske radionice.

Takođe akcenat nam je i na razvijanju i obezbjeđivanju podrške korisnicima sa teškim smetnjama koji su većinu vremena u kući i podrška im je neophodna i njima i roditelja. U tom cilju planiramo pilotiranje inovativnog servisa ličnog pratioca koji još nije razvijen kod nas.

Težnja svih nas roditelja je da u Crnoj Gori zaživi i servis stanovanja uz podršku kao i predah roditeljstvu jer i mi roditelji starimo i zbog dugogodišnje njege djeteta koja su većinom sa specifičnim smetnjama dolazi do iscrpljivanja i oboljevanja i samih roditelja.

Na koje sve načine uključujete zajednicu u svoj rad i šta vam to donosi?

Rasema: Zajednicu animiramo kroz promociju naših aktivnosti imamo dobru saradnju sa medijima, saradnja sa lokalnim vlastima je na zavidnom nivou jer smo prepoznati po rezultatima kako na lokalnom tako i na nacionalnom nivou. Uključivanjem volontera razbijamo predrasude sredine i poboljšavamo socijalnu uključenost naše djece. Zajednicu uključujemo i da prisustvuje našim aktivnostima a nekad i za podršku našem radu. Sarađujemo sa ustanovama na lokalnom nivou, školama, centrom za socijalni rad, ZZZ lokalni biro rada, Crveni krst Bijelo Polje, zdravstvene ustanove i sl.

Da li sarađujete sa drugim neprofitnim organizacijama, udruženjima i fondacijama, kojim i na koji način?

Rasema: Kao što smo naveli ostvarujemo saradnju sa udruženjima roditelja iz cijele Crne Gore i iz pet gradova nas pet udruženja formirali smo Nardos - Narcionalnu asocijaciju roditelja djece sa smetnjema u razvoju sa sjedištem u Podgorici, osnivači smo i SAVEZA na lokalnom nivou uz 7 organizacija osoba sa invaliditetom sa teritoeije Bijelog Polja. Od 2018. sarađujemo sa gondacijom NVO POMOZI.ME koja nas podržava kroz obezbjeđenje poklon paketa i pomoći članova a podršku su nam pružili i za edavnu izložbu i akciju prikupljanja sredstava.

Posebno bi naglasili saradnju sa fondacijom Fakt iz Podgorice sa kojima sarđujemo od 2012. i oni su podršali do sada više naših projekata i pružili nam zaista veliku podršku, na čemu smo im posebno zahvalni. Odnedavno smo dobili i podršku našeg poznatog sugrađanina Moamera Kasumovića koji nas je podržao u obilježavanju 21. marta dana osoba sa Daunovim sindromo kao i podrška za prikupljanje sredstava i promociju rada udruženja. Sve aktivnosti promovišemo putem fb stranice NVO OAZA jer smo od 2020. ostali bez sajta, za vrijeme korone.

Na koje načine Udruženje Oaza doprinosi razvoju filantropije u svojoj zajednici?

Rasema: Dugogodišnjim aktivizmom i radom udruženja kroz sve aktivnosti koje sam navela doprinosimo razvoju filantropije jer radimo ne samo za korist naših članova već čitave lokalne zajednice. Uključeni smo takođe i u izradu Lokalnih planova za socijalnu uključenost, za djecu, osobe sa invaliditetom na volonterskoj osnovi. Obezbjeđivanjem pomoći u vidu prehrambenih paketa za porodice, novogodišnji pokloni, poboljšanje kvaliteta života marginalizovanih grupa i sl.

Šta su najveći izazovi sa kojima se suočavate u radu?

Rasema: Poslednjih par godina najveći izazovi su nam obezbjeđivanje finansijke podrške za naše aktivnosti kao i jačanje kapaciteta organizacije. Iako nismo imali dovoljno podrške nismo prekidali rad jer su naši roditelji uglavnom volontirali, imamo obučene roditelje za rad na radionicama kao i roditelja vozača kombija za prevoz.

Šta su najveći uspesi koje je udruženje ostvarilo u dosadašnjem radu, a šta je ono što tek želite da postignete?

Rasema: Kao što sam navela posebno smo ponosni na prvi projekat otvaranje Biblioteke igračaka dvije godine nakon osnivanja a takođe i iniciranje i rad za otvaranje prvog dnevnog centra u Crnoj Gori, u Bijelom Polju, za djecu i mlade sa smetnjama u razvoju. Zatim, pilotiranje servisa asistencije u nastavi i lobiranje za preuzimanje tog servisa od strane Ministarstva obrazovanja, što se i desilo od 2016. g.

Razvijanje servisa Personalni asistent , volonterski servis i organizovani prevoz. Takođe organizovali smo i spotske aktivnosti sa korisnike i učestvovali na dva regionalana sporstka takmičenja na kojima su naša djeca osvojila medalje, Sarajevo i Beograd. To su bile Sportske igre OAZE u Sarajevu 2017, kao i iste godine Međunarodno sportsko takmičenje Beograd Open u organizaciji SSOSIB-a.

Takođe posebno nam je značajno što smo našim radom uticali na smnjenje predrasuda sredine prema djeci sa smetnjama u razvoju uticali na poboljšanje kvaliteta života ovih porodica, povećali vidljivost i uključenost u lokalnu zajednicu naše djece.

Ono čemu težimo je razvijanje inovativnih nedostajućih servisa za našu populaciju posebno servis ličnog asistenta a svakako i zapošljavanje naše djece.

Jako bi bili srećni ako bi se u Crnoj Gori razvili servisi stanovanja uz podršku i predah roditeljstvu.